در اين مقاله نقش ازن در تصفيه و ضدعفوني فاضلاب خانگي و صنعتي بصورت تئوری و تجربی مورد بحث و
بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصله نشانگر آنست كه ازن، بو، مزه، تمامي ميكروارگانيسم ها (ميكروب، باكتري و
ويروس)، يونهاي فلزي (كلسيم، منگنز و آهن) و تركيبات آلي (بجز پارافين ها) را از بين مي برد. همچنين نقش
داشته و در اكثر موارد نيز ازن نقش عمده اي در رنگ بري فاضلابها ايفا مي كند.

فاضلاب هاي خانگي، فاضلاب هاي صنعتي و فاضلاب هاي سطحي
استانداردهاي تصفيه ثانويه فاضلاب، در ارتباط با دفع مواد آلي قابل تجزيه بيولوژيكي، مواد جامد معلق و
عوامل بيماري زا مي باشند. بسياري از استانداردهايي كه اخيراً وضع شده اند، از سخت گيري بيشتري برخوردار
بوده و در ارتباط با حذف مواد غذايي غيرآلي و حذف بهتر مواد آلي مي باشند. در صورت لزوم استفادة مجدد
از فاضلاب، استاندارد ها طبيعتاً شامل شرايطي براي دفع موادآلي مقاوم (غيرقابل تصفيه) ، فلزات سنگين و در
.[ مواردي مواد جامد غيرآلي و محلول، خواهند بود[ ۱
.[ استانداردهاي خروجي فاضلاب براي مصارف مختلف در جدول( ٣) ارايه گرديده است.

روش تحقيق
عوامل آلوده كننده در فاضلاب توسط روشهاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي حذف مي شوند، اين روشها
(Chemical unit processes) تصفية شيميايي ، (Physical unit operations) معمولاً بصورت تصفية فيزيكي
طبقه بندي مي شوند. ، (Biological unit processes) و تصفية بيولوژيكي
ازن بعنوان يك اكسيدكننده قوي مي تواند تعدادي از اهداف تصفيه را برآورد كند. اهداف مطلوب و موردنظر،
نقطه كاربرد، مقدار ازن و زمان تماس در هر نقطه را تحت تأثير قرار خواهد داد. هنگاميكه محل ازن زني
انتخاب شد، در نظر گرفتن امكان برهم كنش ازن با ساير مواد شيميايي داراي اهميت زيادي مي باشد زيرا
ممكن است كه ازن با يونهاي هيپوكلريت، دي اكسيدكلر و كلرآمين ها واكنش دهد. اين برهم كنش ها
مي توانند با واكنش هاي شيميايي تداخل كرده، و كنترل فرآيند را دچار مشكل نمايند. بنابراين از بين بردن و
. [ پراكندن ازن باقيمانده قبل از اضافه كردن ساير مواد شيميايي ضروري است.

كاربرد ازن درپيش تصفيه
ازن در مراحل اوليه براي منظورهاي مختلف بكار برده شده است (ضدعفوني، حذف طعم و بو، كاهش رنگ،
حذف آهن و منگنز، جلوگيري از رشد گياهان، كاهش ميزان پيش سازها و شناورسازي به منظور حذف
جلبك). اگر چه ميزان مورد نياز در مرحله پيش تصفيه بالا مي باشد اما در برخي موارد مانند صاف سازي
.[ مستقيم و يا در محلهايي كه ازن مورد نياز كم باشد، گندزدايي اوليه، مناسب و مفيد مي باشد[ ۳
بطوركلي مقدار مورد نياز ازن جهت اهداف مختلف، متفاوت مي باشد و در ابتدا نياز است كه اولويت تصفيه
بوسيله ازن مشخص شود براي مثال مقدار ازن مورد نياز جهت تقويت و تشديد انعقاد، متفاوت از مقدار لازم
جهت حذف بو يا بعنوان حذف كننده مواد آلي و ميكروارگانيسم هاي بيماريزا بوده و همچنين توجه كافي به
مواد آلي موجود در پسآب و فاضلاب شود، زيرا اين مواد، ازن بسيار زيادي نياز دارند و از طرف ديگر كارآيي
راندمانهاي حذف را نيز تا حد زيادي تحت تأثير قرار داده و باعث كاهش كارآيي مي شوند.
يكي ديگر از پيامدهايي كه در كاربرد ازن در مرحله پيش تصفيه با آن روبرو هستيم احتمال تشكيل مواد
جهش زا و سرطانزاي ثانويه مي باشد. اين مسئله هنگامي اتفاق مي افتد كه غلظتهاي بالايي از مواد آلي موجود
باشد. تشكيل مواد جهش زا در حالتي كه نسبت ازن به مواد آلي پايين تر باشد به حداكثر مقدار خود مي رسد،
.[ بنابراين لازم است كه از افزايش و تجمع مواد در پايين دست جريان جلوگيري كنيم[ ۳و ۴

كاربرد ازن قبل از صاف سازي
افزودن قبل از صاف سازي مي تواند باعث كاهش ازن مورد نياز شود زيرا مقداري از مواد ازن خواه، قبل از صاف
شدن در مراحل قبلي تصفيه، جداسازي مي شوند. اين امر بخصوص در مورد فرآيندهاي متداول تصفيه مانند
ته نشيني و انعقاد واقعيت دارد. همچنين در مواردي كه امكان حل شدن آهن و منگنز ته نشين شده در آب
.[ وجود دارد، كاربرد قبل از صاف سازي اين مشكل را حل مي كند[ ۴
كاربرد ازن بعد از صاف سازي
در اين حالت نيز بدليل حذف بيشتر مواد ازن خواه در فرآيندهاي قبلي تصفيه، ميزان ازن مورد نياز تا حد
زيادي كاهش مي يابد. بعلاوه فرآيند گندزدايي در اين مرحله بهتر صورت مي گيرد زيرا بسياري از مواد معلق و
مزاحم كه باعث حفاظت عوامل بيماري زا در مقابل ماده گندزدا مي شوند، در اين مرحله وجود ندارند. بنابراين
مي توان گفت كه اين محل يكي از بهترين محلها جهت انجام گندزدايي با حداكثر كارآيي م يباشد. علاوه بر
اين، تأسيسات تماس دهنده ازن را بهتر مي توان در اين محل ايجاد كرد. عليرغم مزاياي فراوان كاربرد ازن بعد
از صاف سازي، وجود مواد جانبي قابل تجزيه بيولوژيك بعد از اين مرحله وجود يك سيستم جهت حذف اين
مواد را قبل از دفع و يا ورود به سيستم توزيع الزامي مي كند.
در تصفيه فاضلاب بدليل شرايط خاص و وجود انبوه مواد آلي در مراحل اوليه و حتي نزديك به پايان تصفيه،
بهترين محل جهت كاربرد ازن بعد از ته نشيني ثانويه مي باشد. در اين مرحله نيز بايد توجه كافي به راهبري
صحيح حوضهاي ثانويه بشود تا مواد معلق و محلول موجود در پسآب به حداقل مقدار ممكن برسد و در نتيجه
ازن زني را كارآتر و موثرتر كند.

آزمايش ها
بمنظور بررسي نقش ازن در حذف رنگ، بو، مزه، يونهاي آهن، منگنز، تركيبات آلي و كليفرم فاضلاب شهري،
نمونه هاي مختلفي تهيه گرديد. بعد از فيلتراسيون اوليه، با استفاده از يك سيستم داده برداري (كپسول
اكسيژن، محفظه تزريق، حسگرهاي ازن، ازبي نبرنده ازن مازاد) نمونه ها در قسمت محفظه تزريق ازن، در
معرض گاز ازن (با مدت و مقدار مشخص) قرار گرفته و محصولات بمنظور تعيين ميزان تأثير ازن مورد آناليز
قرار گرفته اند.